Arıların İnsanoğlu İçin Önemi

Arıların ekosistemdeki en önemli rollerinden birisi çiçekli bitkilerin büyük bir kısmının tozlaştırıcısı olmasıdır. Bu hizmetin (2015 yılı için) değeri yaklaşık olarak 265 milyar Euro’dur.

Arıların insanlar için faydaları doğrudan onlardan elde edilen ürünlerle ölçülebilmektedir. Bu durumda elbette birinci sırayı bal arısından elde edilen bal yer almaktadır. Bal üretim süreci kimi insanların zannettiği gibi bir şekilde üretilmez. Bal üretimi için bir süreç gerekir ve arı balı çiçekten nektar veya polen toplar toplamaz üretemez. Toplayıcı arılar kovana geri döndüklerinde midelerinde depo ettikleri polen ve nektarı hücrelere boşaltır. Bunu yaparken birtakım enzimler de bu karışıma eklenir. Oluşan karışım ise yine bal değildir. Henüz bala dönüşebilmesi için dinlenmesi ve su içeriğinin %18’in altına düşmesi gerekir. Bu sayede bal uzun süre bozulmadan ve herhangi bir patojen etkisinde kalmadan dayanabilmektedir. Bal toplama işlemi arıcılar tarafından yılda 4 kez bile yapılabilmektedir.

Arıların Dünya Üzerinde Ekonomik ve Ekolojik Faydaları

• Arıların küresel ekonomik katma değeri (2015 verilerine göre), yaklaşık 265 milyar Euro’dur.
• Ekin bitkilerinin arılar tarafından polenlerinin yayılması, sadece üretimi artırmakla kalmaz, ama aynı zamanda meyvenin kalitesini de artırır. Örneğin çileklerde pazar değeri kendi kendini dölleyen bitkilerinkinden yüzde 54 daha yüksektir. Arıların polen yaymasının tek başına çilekler için yıllık değeri ise AB’de satılanlar için en az 1 milyar Euro’dur. Arılar tarafından polenleri yayılan çilekler, daha az şekil bozukluğuna sahiptir ve daha yüksek ticari değerleri vardır.
• Kakao, vanilya, çarkıfelek gibi ekinlerin tozlaşması yüzde 100 arılara bağımlıdır.
• Çekirdekli meyveler için böcek döllenmesi, meyve verimini yüzde 40 artırır.

Arı Sayısındaki Gerilemenin Nedenleri

Arı nüfusunun ve çeşitliliğinin dramatik bir şekilde azalmasının tek bir nedeni yoktur. Bilinçsizce ve aşırı derecede yapılan tarımsal ilaçlamadan başlayarak doğal alanların hızla tahribatına dek geniş bir yelpazede nedenler bulunabilir. Olumsuz etkilerin bu derece geniş olması nedeniyle alınması gereken önlemlerin sayısı da bir hayli fazladır. Tüm bu olumsuzluklar göz korkutucu gibi görünse de yeterince çaba ile birlikte sağlıklı bir arı topluluğunun baş edemeyeceği sorun sayısı çok kısıtlıdır. Yeter ki arıların değerini bilelim ve onları korumak isteyelim!

Arı sağlığının korunması için dikkat edilemesi gereken diğer bir konu da arıların beslenmesidir. Yılın aynı zamanında çiçeklenen türlerin ekildiği bir tarla hayal edin. Başta çiçeklenme döneminde arıları büyük bir ziyafet vereceklerdir. Fakat ekilen çiçeklerin eğe çiçeklenme dönemleri aynı olursa çiçek dökme ve meyve verme zamanları da hemen hemen aynı olacaktır. Eğer böyle bir durum olursa ziyafetten sonra arılar çiçekler olmaksızın ne yapacaklar? Bu sorunun önüne geçilebilmesi için tek tip bitki türünün ekilmesi tavsiye edilen bir tarım yöntemi değildir. Yıl boyunca mümkün olan en fazla sayıda türde bitkinin ekilmesi çiçeklenme zamanlarının birbiri arkasını izlemesi arıların yıl boyu çalışabilmesini dolayısıyla daha uzun süre ve sağlıklı bir şekilde bal, propolis ve diğer faydalı arı ürünleri üretmesi anlamına gelmektedir. Bu durum hem arılar için bir kazançtır hem de arıcılar için.

Diğer bir sorun ise tarımsal ilaç kullanımıdır. Tarım ilaçlarının bazıları arıların sinir sistemine etki ederek yönlerini kaybetmesine ve dolayısıyla toplayıcı arıların kovanlarına geri dönememesine yol açmaktadır. Çok küçük dozlar bile bir çok canlıya olduğu gibi arılara da büyük zararlar verebilmektedir.

Dünyanın ortak sorunlarından biri olan küresel ısınma sorunu da elbette arıları teyit geçmiş değildir. Mevsimsel sıcakların değişimi ile birlikte erken veya geç açan çiçeklerin arıları olumsuz etkilediği bilinmektedir.

Arıların Sağlığını Nasıl Koruyabiliriz?

Arı sağlığının korunması için dikkat edilemesi gereken en önemli konulardan biri arıların beslenmesidir. Yıl boyunca mümkün olan en fazla sayıda türde bitkinin ekilmesi çiçeklenme zamanlarının birbiri arkasını izlemesi arıların yıl boyu çalışabilmesini dolayısıyla daha uzun süre ve sağlıklı bir şekilde bal, propolis ve diğer faydalı arı ürünleri üretmesi anlamına gelmektedir. Bu durum hem arılar için hem de arıcılar için bir kazançtır.

Arıcılık

Arıcılık yalnızca insan için bir ürünün üretilmesi demek değildir. Doğal hayatta varolmaya çalışan canlıların mücadelesine bir destektir. Özellikle bal arısı türünün varlığı bügün neredeyse bütünüyle arıcılara bağlıdır. Bu, arıcılığı normal bir meslek sınıfından farklı bir noktaya taşır. Arıcılık yapan birisi sadece kahvaltıları süsleyen bir ürünü elde etmek için uğraşmaz, aynı zamanda bir canlı topluluğu ile sürekli iletişim halindedir. Doğayı bilmek, onu takip etmek ve buna göre harekete geçmek durumundadır. Tüm bunlara rağmen arı ve arıcılık modern toplum içerisinde hakettiği yeri önemi alamamaktadır. Ekosistemdeki paha biçilemez rollerinin daha iyi anlaşılabilmesi için başta toplumsal farkındalığın arttırılması olmak üzere bir çok adımın atılması gerekmektedir.

Türkiye'de Arıcılık

Türkiye’de arıcılık tüm dünyada olduğu gibi popüler bir uğraştır. Özellikle Türkiye’nin dört yaşaması, floral zenginliği ve fakrlı bölgelerindeki arılar için vaaddettiği biyolojik zenginlik Türkiye’de arıcılığı üst seviyelere taşımaktadır. Dünya sıralamasında bal üretiminde Türkiye en üst sıralarda yer almaktadır.